Gaps Diyetinin detaylarına bakmadan önce gaps diyet listemizde bulunması gereken besinlere bakalım ;
- Et ve Balık: Et ve balık ürünleri proteinden zengin besinlerdir ve her bireyin beslenme programında yer almalıdır.
- Yumurta: Kaliteli protein kaynağı olan yumurta; özellikle yumurtanın sarısının çinko, magnezyum, yağ asitleri ve aminoasitlerden zengin olmasından dolayı diyet programında yer almalıdır.
- Süt ve Süt Ürünleri: Bu diyet programında laktoz içermeyen süt ürünleri yer almaktadır. Bu yüzden yoğurt, ekşi maya ve doğal peynirler tüketilebilir. Süt ise; laktoz ve süt proteini olan kazein içeriğinden dolayı diyette yer almamaktadır.
- Nişastasız Taze Sebzeler: Diyetin aşamalarına uygun olarak pişmiş. Çiğ, salata ve fermente şekilde tüketilebilir. Kereviz, kaba, patlıcan, brokoli, karalahana, enginar, pancar, sarımsak, soğan, ıspanak gibi besinler nişastasız sebzelerdir.
- Meyve: Bütün meyveler taze, pişmiş, çiğ veya kurutulmuş olarak tüketilebilir.
- Kuru baklagiller: Fasulye, lima fasulyesi ve mercimek dışındaki kuru baklagiller nişastalıdır ve gaps diyet programında yer almamalıdır.
Gaps Giriş Diyeti ;
6 aşamadan oluşur ve harfiyen uyulmalıdır ;
1. Aşama ;
- Ev yapımı et suyu ; Birinci gün et suyu olarak tavuktan elde ettiğiniz suyu ve tavuk suyuna çorbayı içiniz.
- Sonraki gün kuzu etinden elde ettiğiniz et suyunu ve bu sudan yapılmış sebze çorbasını içiniz. 4-5 gün bu şekilde devam ediniz. Sonra et-kemik sularına ve et kemik sularından yapılmış çorbalara geçiniz.
- Probiyotik Gıda; (ev yapımı lahana turşusu, fermente sebze suyu, peynir altı suyu) . İlk 1 ve 5 gün arası 1-2 tatlı kaşığıyla başlayıp, sonraki 1-5 gün 3-4 tatlı kaşığı.
- İshal olan kişilerin ; ev yapımı peynir altı suyu kullanması tavsiye edilir.
- Kabızlığı olanlar ise fermente sebze suları kullanmalıdır.
- Öğün aralarında biraz doğal balla tatlandırılmış zencefil/papatya/nane çayı.
- Diyete başlayanların en çok sorduğu soru:”Biz öğünlerde ne yiyeceğiz”. Birinci aşamada, öğünlerde sadece et suyu ve et suyuna yapılmış çorbalar ve öğünler arasında bitki çayı vardır. Bağırsaklar yaralı, delikli, hasarlıdır. Sindirimi en kolay et suları ve et sularına yapılmış çorbalarla bu hasarlı yapıyı iyileştiren en önemli aşamadır. Durumunuzun ağırlığına göre bir kaç gün de yapabilirsiniz daha fazla da.
2.Aşama ;
- Birinci aşama yiyeceklerine ilave olarak ;
- 1 çiğ organik yumurta sarısını et-kemik suyuna ekleyin. Günde bir yumurta sarısıyla başlayın ve her kasede bir yumurta sarısına kadar kademeli olarak artırın.
- Et ve sebzelerle yapılmış buğulama ve güveçleri diyete ekleyin
- Lahana turşusu ve fermente sebzelerin ya da sebze karışımlarının suyunun günlük tüketim miktarını artırmaya devam edin.
- Ev yapımı sadeyağını (saflaştırılmış tereyağı), günde bir tatlı kaşığıyla başlayıp kademeli olarak artırarak diyete katın.
- Kelle paça ve işkembe çorbalarına geçebilirsiniz.
3.Aşama ;
- Şimdiye kadar diyete kattığınız yiyeceklere devam ediniz.
- Günde 1-3 tatlı kaşığıyla başlayıp kademeli olarak artırarak çorbaların içine ezerek karıştırdığınız olgun avokadoyu da dahil edin.
- Fermente sebzelerin kendisini, lahana turşusunun kendisini de ilave edin. Bugüne kadar sadece suyunu kullanıyordunuz.
- Günde bir taneyle başlayıp kademeli olarak artırarak diyete krepleri dahil edin.
- Sadeyağ, kaz yağı, veya ördek yağıyla çırpılmış yumurta. Avokado (eğer iyi tolare ediliyorsa) ve pişmiş sebze, pişmiş soğanla ile servis edin.
4.Aşama ;
- Şimdiye kadar diyete kattığınız yiyeceklere devam edin.
- Fırınlanmış ya da ızgara etleri kademeli olarak ekleyebilirsiniz.
- Pişmiş yemeklere soğuk pres sızma zeytinyağı eklemeye başlayın. Her yemekte birkaç damladan, 1-2 yemek kaşığına kadar artırın.
- Taze sıkma sebze sularına başlayabilirsiniz, Örneğin; birkaç kaşık havuç suyuyla başlayın ve kademeli olarak artırın. Daha sonra içine lahana, salatalık, kırmızı pancar gibi sebzeleri teker teker ekleyin.
- Öğütülmüş badem veya diğer kabuklu yemiş ya da çekirdekleri öğüterek elde edeceğiniz unla ekmek yapmayı deneyin. Günde küçük bir parçayla başlayıp, tolare edebiliyorsanız yavaş yavaş artırın.
5.Aşama;
- Şimdiye kadar diyete kattığınız yiyeceklere devam edin.
- Elma püresi şeklinde pişmiş elmayı da diyete eklemeyi deneyin.
- Marulun yumuşak kısımları ve soyulmuş salatalıkla başlayarak çiğ sebzeleri diyete teker teker ekleyin.
- Eğer havuç, kereviz, lahana, marul ve naneden yaptığınız sebze suları iyi tolare ediliyorsa içine meyve de eklemeye başlayın.
- GAPS Milkshake ekleyin
6.Aşama ;
- Şimdiye kadar diyete kattığınız yiyeceklere devam edin.
- Şimdiye kadar tüketilen gıdaların tümü iyi tolare edilmişse soyulmuş pişmemiş elmayı da eklemeyi deneyin. Elmanın olgun olmasına dikkat edin.
- Zamanla daha fazla pişmemiş meyve ve bal ekleyin.
- Kademeli olarak diyette izin verilen fırında pişmiş kekle diğer tatlıları deneyebilirsiniz. Un olarak badem, fındık, ayçiçeği, kabak çekirdeği unu kullanınız, tatlandırıcı olarak ise kurutulmuş meyve kullanın.
Gaps Tam Diyeti ;
Psikolojik ve psikiyatrik sorunlar, fizyolojik rahatsızlıklar tamamen geçtikten sonra Tam GAPS Diyetine geçebilirsiniz. Tam GAPS Diyetini yaklaşık iki yıl boyunca uygulamalısınız. Daha hafif sorunları olanlar izin verilmeyen gıdalara bir yıl içinde başlayabilirken, diğerleri yıllarca diyete sadık kalmak zorunda olabilir.
Kahvaltı seçenekleri ;
- Kişisel tercihe göre pişirilmiş yumurta,
- Evde veya kasapta yapılmış sosis/sucuk, et,Sosis/sucuk (tam yağlı) sadece kıyma, tuz ve biberle yapılmalıdır (soğan, sarımsak veya taze otlar da ekleyebilirsiniz). Sosislerin içinde, marketlerde satılan soslardan veya MSG (monosodyum glutamat) olmamalı. Mahalle kasabına sadece etle yapılmış sosis siparişi verebilirsiniz.
- Bazıları pişmiş bazıları ise söğüş şeklinde sebzeler (domates, salatalık, soğan, kereviz, taze yeşillikler, vb.) veya avokado
- Yumurta sarılarının çiğ, beyazının pişmiş olması idealdir. Söğüş ve yumurtada sos olarak soğuk pres sızma zeytinyağı kullanın. Önceden suda bekletilmiş veya çimlendirilmiş bir yemek kaşığı ayçekirdeği ve/veya susam ve/veya kabak çekirdeğini söğüşe serpin. İshal söz konusuysa; çekirdek kullanmayın ve sebzeleri iyi pişirin. İçecek olarak bir bardak ılık, ev yapımı et-kemik suyu verin.Et, balık veya kabuklu deniz ürünleriyle birlikte avokado, çiğ ve pişmiş sebzeler, limon ve soğuk pres sızma zeytinyağı.
- Yemekle birlikte içecek olarak ılık et-kemik suyu servis edin.
- Ekşi krema ve et içeren ev yapımı çorba.
- Kabuklu yemiş unuyla yapılmış krep. Bu krepler tereyağı ve balla çok lezzetli olur. Aralarda atıştırmalık olarak da tüketilebilir. Bala biraz taze veya dondurulmuş meyve de eklerseniz krep ile birlikte yenebilecek lezzetli bir reçel elde etmiş olursunuz.
- Limonlu açık çay, zencefil çayı veya nane çayı.
- Fırında pişirilmiş ev yapımı meyveli kek, çörek veya ekmek.
Öğle Yemeği ;
- Ev yapımı çorba veya ekşi krema ve etle/balıkla yapılmış güveç.
- Et, balık, kabuklu deniz ürünleri ve çiğ ya da pişmiş sebze ile birlikte avokado. Sos olarak üzerinde soğuk pres sızma zeytinyağı ve limon gezdirin
- İçecek olarak bir bardak ev yapımı ılık et-kemik suyu servis edin.
- Sebze ve probiyotik gıdalarla yapılmış herhangi bir et/balık yemeği.
Akşam Yemeği ;
- Öğlen yemeği veya kahvaltı seçeneklerinden biri.
- Yemek aralarında atıştırmalık olarak meyve, kabuklu yemiş ve fırında pişirdiğiniz yiyecekler,
- Yatmadan önce bir şeyler yemek isterseniz bir bardak ev yapımı yoğurt, kefir veya ekşi kremaya biraz bal veya Rus kreması karıştırabilirsiniz.
- Türk mutfağında, sadece izin verilen yiyeceklerden oluşan her çeşit yemek beslenme programınızda yer alabilir.
- Yağ olarak yemeklerde mutlaka hayvansal yağ, salatalarda ise soğuk sızma zeytinyağı kullanınız. Eğer zeytinyağlı yemek yapmak isterseniz, zeytin yağını yemek piştikten sonra dökünüz. Bildiğiniz gibi bütün bitkisel yağlarda olduğu gibi, zeytinyağı da yüksek sıcaklıkta trans yağına dönüşür.
GAPS Diyetinden Çıkış ;
- Gaps diyetinde izin verilmeyen yiyeceklere başlamak için sindirimin en az 6 ay boyunca normal olarak sürmesi gerekir.
- Bu aşamaya geçmek için acele etmeyin.Diyeti tamamladıktan sonra başlayacağınız ilk yiyecekler patates ve glütensiz fermente tahıllar (karabuğday, darı vb.) olacak. Patatesin it üzümü cinsinden bir sebze olduğunu unutmayın. Bu tür gıdalara hassasiyetiniz varsa patatesten önce domates, patlıcan ve biberi diyete eklemeyi deneyin.
- Diyete her seferde bir gıda ekleyin ve her zaman küçük bir miktarla başlayın. Yeni yiyecekten bir parça verdikten sonra 2-3 gün boyunca bir tepki olup olmadığını gözlemleyin. Herhangi bir sindirim sorunu veya özel bir sorun yaşanmazsa, birkaç gün sonra bir porsiyon daha alın. Hiç reaksiyon yoksa kademeli olarak miktarı artırın. Bunlar nişastalı gıdalar olduğu için yanında bol yağ (tereyağı, sadeyağ, zeytinyağı veya hayvansal yağlar) ile vererek nişastanın sindirimini yavaşlatabilirsiniz. Bu yeni gıdaların diyete doğru biçimde eklenmesi birkaç ay alabilir; aceleci olmayın.
- Patates ve fermente tahıllar diyete katıldıktan sonra, iyi kalite buğday veya çavdar unuyla ekşi hamur yapmayı deneyin. Ekşi unla krep ve ekmek yapabilirsiniz. Ekşi hamur bir kez iyi tolare edildikten sonra marketlerden iyi kalite ekşi hamur ekmeği almaya başlayabilirsiniz.
- Zaman içinde çeşitli nişastalı sebze, tahıl ve bakliyatları da diyete ekleyin.
Daha ayrıntılı bilgi için Gaps konusunda hazırlanmış kitaplara başvurun ve bu diyete başlamadan önce mutlaka uzman bir doktor ile görüşün.♥
